گفتار اول:مفهوم شناسی

علت نامگذاری"مسجد"،جایگاه سجده و تواضع در پیشگاه خداوند تبارک و تعالی می باشد.سجده نماد بندگی و کرنش در برابر حق تعالی است

گفتاردوم:اهمیت مسجد در اسلام

مسجد در اسلام از همان آغاز تاسیس برای برگزاری عبادت و یاد خدا بوده است و ارتباط تنگاتنگ مسجد با بهترین جلوه عبادت –یعنی نماز-برکسی پوشیده نیست.

در فرهنگ اسلام درباره اهتمام به مسجد و توجه به ان ،تاکید زیادی شده است.خواندن نماز در مسجد به ویژه به صورت جماعت ثواب و اجر فراوانی دارد و خداوند بهترین مکان روی زمین را به عنوان خانه خود و مسجدالحرام یادنموده و نماز در انجا را در انجا مورد تاکید قرار داده است.

پیامبر اعظم نیز اول کاری که انجام داد در محله"قبا" در استانه ورود به مدینه،ساختن مسجد بود و سپس در مدینه نیز مسجد النبی را بنا کرد.

از سوی دیگر،سفارش به نماز در منابع اسلامی و آیات و احادیث به طور اشکار به چشم می خورد .به یک نمونه از آن در قرآن کریم اشاره میکنیم:

واقم الصلوه طرفی النهار وزلفا من اللیل ان الحسنت یذهبن السیئات ذلک ذکری للذکرین(هود:114)

بنابر این رابطه انسان با نماز باید یک رابطه جدی وپایدار وشبانه روزی وهمیشگی باشد.

منبع:عباس بشیری،مسجد،نشرپژوهش های جوان 

اهتمام پیامبراعظم به امور مساجد

پیامبر در خصوص بنای مسجد و تعیین امام جماعت برای قبایل گوناگون اهتمام ویژه داشتند .آن حضرت خود در مواردی در امر ساختن مسجد برای برخی از قبایل شرکت می جستند .شخصی به نام "جابر بن اسامه" می گوید:

روزی رسول خدا را همراه با گروهی از یارانش در بازار مشاهده کردم .از آنان پرسیدم:پیامبر اعظم به کجا میروند؟گفتند:رسول خدا برای افتتاح مسجدی به میان قبیله تو می روند.وقتی به محل خود بازگشتم ؛دیدم رسول خدا برای ما مکانی را مشخص کرده و چوبی را برای تعیین سمت قبله آن نصب کرده است.

عباس بشیری،مسجد،نشرپژوهش های جوان  ص23

گفتار چهارم:نخستین مسجد در اسلام

با آنکه درباره مسجد"قبا" اطلاعات کافی در کتابها و آثار درج شده است،ولی در منابع تاریخی کهن،این سخن که مسجد قبا،نخستین مسجد در اسلام است،فقط گفتهی پاره ای از مورخان چون ابن جوزی است.

مورخان بزرگی چون طبری و پیش از او سیره نویسانی چون ابن هشام واقدی نیز چنین ادعایی نداشته اند.امام صادق در حدیثی خطاب به عقیقه بن خالد می فرماید:

ابدا بقبا فصل فیه واکثر فانه اول صلی فیه رسوا الله صلی الله علیه وآله فی هذه العرضه...:

به راستی سرکشی از مساجد اطراف مدینه را از مسجد قبا شروع کن ؛زیرا این مسجد ،نخستین مسجد در این منطقه است که رسول خدا در آن نماز گزارده است.

ابن هشام نقل می کند پیامبر در روز جمعه از محله قبا حرکت کرد ونماز جمعه را در میان قبیله بنی سالم بن عوف و در مسجدی که در دل دره رانوناء بود،به جا آورد و این نخستین نماز جمعه ای بود که پیامبر اکرم در مدینه برپاکرد.

عباس بشیری،مسجد،نشرپژوهش های جوان  ،ص24